Monday 19 February 2018

  శ్లేషాలంకారము

లక్షణం: నానార్థ సంశ్రయః శ్లేషః వర్ణ్యా వర్ణ్యోభయాశ్రితః
వివరణ: రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ అర్థాలను ఆశ్రయించుకుని ఉండటాన్ని శ్లేష (కౌగిలి) అలంకారం అందురు.

ఒకే వాక్యానికి అనేక అర్థాలు ఉంటే దాన్ని శ్లేషాలంకారం అంటారు. సాధారణంగా ఇది వ్యంగ్యానికి, కఱ్ఱ విరగకుండా పామును చంపడానికి వాడుతూ ఉంటారు. కానీ, దీనిని సదుద్దేశంతో, స్తుతి చేయడానికి వాడిన సందర్భాలు మన సాహిత్యంలో కోకొల్లలు.

"మీరు మా కుమారులు",
"మీరు మాకు మారులు"
చిత్రాంగి అన్నది, సారంగధరుని తో. దీన్ని కూడా శ్లేషాలంకారానికి ఉదాహరణగా వాడతారు.

త్యాగరాజ స్వామి "మారు బల్క కున్నావేమిరా, మా మనోరమణ" (మా= లక్ష్మి, మా= మాకు) అన్న దగ్గరా శ్లేష వాడారేమో అనిపిస్తుంది.
శారద
2సాగర సంగమం సినిమా లో "పార్వతీపరమేశ్వరౌ" అన్న పదాన్ని బాలు "పార్వతీప - రమేశ్వరౌ" అని విడకొడితే ఏదో పైత్యం తోనో tune కోసమో విడగొట్టారని అనుకున్న. శ్లేష ఉందని ఇప్పుడు తెలిసింది.
3.పతివ్రతకు పరపతితో పనేముందో?

వి:- పరపతి అనే పదాన్ని రెండు అర్థాలలో వాడవచ్చును. ఒకటి - పరుల పతి అని, రెండు -ప్రతిష్ట అని. పతివ్రతకు పరుల పతి మీదకు మనసు పోకూడదని ఒక అర్థమైతే, పతివ్రతకు పేరుప్రతిష్టల మీద కాక పతి మీద దృష్టి ఉండాలని మఱొక అర్థం.
4.
ఉదా:- (రఘువంశం, రచన: కాళిదాసు)
జగతః పితరౌ వందే పార్వతీపరమేశ్వరౌ

వి:- ఈ వాక్యానికి అర్థం "జగత్తునకు తండ్రులు (తలిదండ్రులు) అయిన పార్వతీ-పరమేశ్వరులకు నమస్కరిస్తున్నాను" అని. కానీ, పార్వతీపరమేశ్వరౌ అనే సంధిని మఱొక విధంగా విడదీయవచ్చును - పార్వతీప (పార్వతీ దేవి పతి), రమేశః (రమాదేవికి ప్రభువు) అంటే "జగత్తునకు తండ్రులైన శివకేశవులకు నమస్కారములు" అనే అర్థంతో కూడా చదువవచ్చును.

లక్షణం: నానార్థ సంశ్రయః శ్లేషః వర్ణ్యా వర్ణ్యోభయాశ్రితః
వివరణ: రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ అర్థాలను ఆశ్రయించుకుని ఉండటాన్ని శ్లేష (కౌగిలి) అలంకారం అందురు.

ఒకే వాక్యానికి అనేక అర్థాలు ఉంటే దాన్ని శ్లేషాలంకారం అంటారు. సాధారణంగా ఇది వ్యంగ్యానికి, కఱ్ఱ విరగకుండా పామును చంపడానికి వాడుతూ ఉంటారు. కానీ, దీనిని సదుద్దేశంతో, స్తుతి చేయడానికి వాడిన సందర్భాలు మన సాహిత్యంలో కోకొల్లలు.

"మీరు మా కుమారులు",
"మీరు మాకు మారులు"
చిత్రాంగి అన్నది, సారంగధరుని తో. దీన్ని కూడా శ్లేషాలంకారానికి ఉదాహరణగా వాడతారు.

త్యాగరాజ స్వామి "మారు బల్క కున్నావేమిరా, మా మనోరమణ" (మా= లక్ష్మి, మా= మాకు) అన్న దగ్గరా శ్లేష వాడారేమో అనిపిస్తుంది.
శారద
2సాగర సంగమం సినిమా లో "పార్వతీపరమేశ్వరౌ" అన్న పదాన్ని బాలు "పార్వతీప - రమేశ్వరౌ" అని విడకొడితే ఏదో పైత్యం తోనో tune కోసమో విడగొట్టారని అనుకున్న. శ్లేష ఉందని ఇప్పుడు తెలిసింది.
3.పతివ్రతకు పరపతితో పనేముందో?

వి:- పరపతి అనే పదాన్ని రెండు అర్థాలలో వాడవచ్చును. ఒకటి - పరుల పతి అని, రెండు -ప్రతిష్ట అని. పతివ్రతకు పరుల పతి మీదకు మనసు పోకూడదని ఒక అర్థమైతే, పతివ్రతకు పేరుప్రతిష్టల మీద కాక పతి మీద దృష్టి ఉండాలని మఱొక అర్థం.
4.
ఉదా:- (రఘువంశం, రచన: కాళిదాసు)
జగతః పితరౌ వందే పార్వతీపరమేశ్వరౌ

వి:- ఈ వాక్యానికి అర్థం "జగత్తునకు తండ్రులు (తలిదండ్రులు) అయిన పార్వతీ-పరమేశ్వరులకు నమస్కరిస్తున్నాను" అని. కానీ, పార్వతీపరమేశ్వరౌ అనే సంధిని మఱొక విధంగా విడదీయవచ్చును - పార్వతీప (పార్వతీ దేవి పతి), రమేశః (రమాదేవికి ప్రభువు) అంటే "జగత్తునకు తండ్రులైన శివకేశవులకు నమస్కారములు" అనే అర్థంతో కూడా చదువవచ్చును.

No comments:

Post a Comment